11 SEPTEMBER, 23 jaar geleden, als de dag van gisteren. Maar bereikten de aanvallers er veel mee? Ja, in de zin dat ze Amerika twintig jaar lang op oorlogspad dreven – zonder veel effect. Nee, wat New York betreft, het hart van de wereldhandel dat ze onklaar probeerden te maken. De twee omver gekegelde torens zijn vervangen door een nieuwe, 1776 trotse voeten hoog, de Dow Jones index is sindsdien verviervoudigd, en de enige terreur die Amerika nu vreest, is niet een stel vliegtuigkapers maar de dreiging van wie weet, opnieuw een onzichtbaar virus.
Wat het stelletje schorriemorrie aanviel, was in feite Fort Amsterdam, de oorspronkelijke vesting waaromheen Manhattan groeide. Zowat alle invalshoeken van de foto’s die op die dag werden gemaakt, getuigen ervan. De stofwolken die op Maiden Lane neerdaalden toen de torens instortten. Maagde Paatje, heette dat oorspronkelijk, Maagdenpad, het pad langs een beek waar moeders en hun ongehuwde dochters de was deden.
DEY STREET kreeg de volle lading, genoemd naar de Amsterdamse soldaat Dirck Dey die er woonde, op het punt waar z’n straat Broadway kruist toen dat nog Bredeweg heette. Greenwich Street, zelfde laken een pak. Grenenwijk heette het vroeger, naar de dennenbossen met grenenhout. En het metrostation bij Cortlandt Way, genoemd naar de familie Kortland uit Alblasserdam en Wijk bij Duurstede, stortte compleet in. Jarenlang reden er daarna geen treinen meer. Trinity Church keek erop uit, bedolven onder een witgrijze laag stof, de rustplaats van dominee Ben Onderdonk, van de Bredase familie Van der Donck, de man die president John Tyler trouwde met Julia Gardiner, van de Amsterdamse familie Schellings en de Deurcants uit Woerden.
Waar je ook was, bij het Netherlands Monument ten zuiden van de torens, bij Schermerhorn Row meer naar het oosten, of in Bowling Green, Manhattans oudste parkje, waar vroeger Hollandse soldaten leerden marcheren, er was geen ontsnappen aan. Je rende voor je leven, maar de wolk met stof en gruis en papiersnippers trof je evengoed.
WILLIAM STREET, oorspronkelijk Willemstraat voor Willem Beekman naar wie ook Beekman Street is genoemd, Dutch Street, Nassau Street, Corlear’s Hook, naar Jaap Korlaar uit Spakenburg, waar matrozen hookers konden vinden, Wall Street, voorheen Walstraat vanwege de verdedigingsmuur die Beekman er optrok, Coenties Slip, een aanlegwal waar Koenraad en Antje ten Eyck woonden, Pearl Street, lange tijd gespeld als Paerls Straet, want sommige vroege Hollanders braken hun kiezen op een onverwachte parel in de oesters die alle Nieuw Amsterdammers aten. Google al die plekken, zoek er 9/11 bij, en je ziet hoe ze getroffen werden.
Nine-eleven: geen terrorist haalde het in zijn hoofd om Chicago te bestoken, of Houston of Seattle. Nee, de symboliek van het wereld handelscentrum, daar was het ze om te doen. Fort New York. Gebouwd en bedacht door wat destijds het centrum van de wereldhandel was, Amsterdam. Bezoek vandaag Ground Zero en wandel een uurtje in de straten rondom. Alsof je om het oorspronkelijke Fort Amsterdam heen loopt. Zowat alles van toen ademt het nog. Ook het terreurschorem heeft dat niet omver gekregen.
* Zicht op Ground Zero vanaf Maiden Lane, voorheen Maagde Paatje, het Maagdenpad.
* Cortlandt Station, een metrostation dat de twee WTC-torens bediende, werd verwoest door hun instorting. Het duurde 17 jaar om het te vervangen door een nieuw station, nu omgedoopt tot WTC Cortlandt. De Cortlandts behoorden tot de vroege Nederlandse immigranten die vanaf Texel naar Amerika zeilden.
