door Father Ron Geilen
VERDRIET is een ervaring die het leven van iedereen op enig moment raakt. Of het nu gaat om het verlies van een dierbare, het einde van een relatie of een grote levensverandering, verdriet komt in golven – soms verwacht, vaak niet. Het is een diep persoonlijk proces en geen twee mensen ervaren het op dezelfde manier.
We horen vaak over de vijf fases van rouw – ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en acceptatie – maar de waarheid is dat rouw zelden een keurig pad volgt. Op sommige dagen kun je het gevoel hebben dat je vooruit gaat, om vervolgens weer overspoeld te worden door een stortvloed aan emoties. Verdriet is niet alleen een emotionele reactie; het kan ook een fysieke tol eisen, waardoor je je uitgeput voelt of niet kunt slapen. Het kan je gedachten vertroebelen, waardoor zelfs eenvoudige beslissingen onmogelijk lijken. En dan is er nog het sociale aspect: als je rouwt, veranderen relaties. Mensen weten niet altijd hoe ze moeten reageren, wat soms leidt tot isolatie. Maar wat gebeurt er als rouw gepaard gaat met de complexiteit van het achterlaten van je moederland?
Voor immigranten krijgt verdriet een heel nieuwe dimensie. Immigrantenverdriet gaat over meer dan alleen het achterlaten van een plek – het gaat over het achterlaten van een heel leven. Het is het verlies van een vertrouwde omgeving, de geur van je favoriete eten op de markt en het geluid van je eigen taal in alledaagse gesprekken. Het is het missen van de familie en vrienden die je moest achterlaten en weten dat de afstand, zowel fysiek als emotioneel, niet gemakkelijk te overbruggen is.
DIT SOORT verdriet kan overweldigend zijn. Het gaat niet alleen om het rouwen om het leven dat je eens kende, maar je probeert je ook aan te passen aan een nieuwe omgeving die vaak vreemd aanvoelt. De nieuwe taal, de onbekende gewoonten, het gevoel dat je er niet helemaal bij hoort – het kan allemaal gevoelens van verlies versterken. En dan is er nog het schuldgevoel, het gevoel dat je mensen hebt achtergelaten, dat je er voor hen zou moeten zijn ook al kan je dat niet. Immigrantenverdriet gaat niet alleen over het verleden; het gaat ook over het heden. De uitdagingen van het leven in een nieuw land – discriminatie, financiële problemen of culturele misverstanden – kunnen lagen toevoegen aan een toch al zwaar hart.
En dan komt de vraag naar identiteit: wie ben je nu? Word je gedefinieerd door waar je vandaan komt of waar je nu bent? Deze dissonantie leidt vaak tot een voortdurende identiteitscrisis, waardoor je je verscheurd voelt tussen twee werelden. Dus, waar komt genezing in dit plaatje? Dit is waar een spiritueel consulent of geestelijk begeleider, als je dat wilt, het verschil kan maken. Want voor velen kan verdriet – vooral migrantenverdriet – isolerend aanvoelen.
Een geestelijk begeleider biedt een veilige ruimte om deze emoties uit te werken zonder bang te hoeven zijn dat ze verkeerd begrepen worden. Ze bieden een luisterend oor, zodat je je waarheid kunt zeggen, of dat nu boosheid, verdriet of schuldgevoel is. Maar naast alleen maar luisteren, helpen ze je ook om de diepere spirituele vragen te verkennen die opkomen bij het omgaan met verlies. Ze begeleiden je bij het vinden van betekenis, niet noodzakelijk in het verlies zelf, maar in hoe het past in het bredere verhaal van je leven.
IN TIJDEN van verlies kunnen rituelen ongelooflijk aardend zijn. Een spiritueel consulent kan je helpen om betekenisvolle nieuwe gewoonten in te voeren die zowel eer bewijzen aan wat je hebt verloren als aan het leven dat je aan het opbouwen bent. Voor immigranten kan dit betekenen dat ze vasthouden aan tradities uit hun thuisland als een manier om verbonden te blijven met hun wortels. Het opnieuw verbinden met je culturele erfgoed door middel van eten, muziek of festivals kan een gevoel van continuïteit in je leven creëren en troost bieden in een onbekende wereld.
Mindfulness en meditatie worden vaak aanbevolen door geestelijk verzorgers als hulpmiddelen om met de intensiteit van verdriet om te gaan. Deze oefeningen kunnen je helpen om grond onder je voeten te blijven voelen tijdens momenten van overweldigende emotie, waardoor je de golven van verdriet kunt volgen zonder er volledig door verteerd te worden. Wanneer verdriet ondraaglijk aanvoelt, kan mindfulness de reddingslijn zijn die je terugbrengt naar het hier en nu en je de ruimte geeft om te ademen.
Een andere belangrijke rol van een geestelijk verzorger is je helpen om je gemeenschap weer op te bouwen. Verdriet kan je het gevoel geven dat je er helemaal alleen voor staat, vooral als je je steunsysteem hebt achtergelaten. Het vinden of creëren van een nieuwe gemeenschap is cruciaal voor genezing. Of het nu gaat om steungroepen, geloofsgemeenschappen of gewoon het samenkomen met anderen die soortgelijke ervaringen delen, gemeenschap kan de balsem zijn die de wonden van verdriet verzacht. Voor immigranten die worstelen met hun identiteitsgevoel bieden geestelijk verzorgers ook begeleiding bij het vinden van evenwicht.
ZE HELPEN je te navigeren door de spanning tussen het oude en het nieuwe en moedigen je aan om de rijkdom van zowel je verleden als je heden te omarmen. Het gaat er niet om het ene boven het andere te verkiezen, maar om beide delen van jezelf te integreren op een manier die authentiek en heel aanvoelt. Het belangrijkste is misschien wel dat een spiritueel begeleider je de kracht van zelfcompassie leert. Rouwen heeft geen tijdschema en er is geen “juiste” manier om te rouwen. Je mag voelen wat je voelt, of dat nu verdriet, boosheid of zelfs momenten van vreugde zijn. Je mag de tijd nemen. Je mag zacht zijn voor jezelf terwijl je geneest.
Uiteindelijk is verdriet – of het nu ervaren wordt als het verlies van een dierbare, het verlies van een huis of beide – een reis. Het is een kronkelige weg vol onverwachte wendingen, maar je hoeft hem niet alleen te bewandelen. Met de juiste steun, van een spiritueel consulent of een meelevende gemeenschap, kun je betekenis, verbinding en, uiteindelijk, genezing vinden.
Verdriet definieert je niet, maar het vormt je wel. En hoewel het misschien nooit helemaal zal verdwijnen, kan het veranderen in iets zachters, iets dat je in staat stelt je verleden te eren terwijl je vooruitgaat naar de toekomst. Als jij of iemand die je kent aan het worstelen is met de complexiteit van rouw, in het bijzonder met de unieke uitdagingen van migrantenverdriet, overweeg dan om contact op te nemen met een geestelijk verzorger. Genezing komt misschien niet in één keer, maar met begeleiding komt het wel.
* Ron Geilen uit Geleen is voorganger / geestelijk verzorger bij All Saints & Sinners Anglican Mission in Fulton en St. Charles, Missouri.
