door Jeannette Berndsen
IK KREEG een berichtje van mijn grote leermeester in de kunst. Jaren geleden had ik een keertje een technisch probleem en heb contact gezocht. En nu na jaren heeft hij zelf het contact weer gezocht. Natuurlijk heb ik tekenlessen gehad op school, maar nooit eerder had ik iemand zoals Niek. Dit ene teken van leven – en prompt gaat er een wereld van herinneringen open.
Ik heb altijd getekend, op mijn 7de jaar moest mijn moeder op school komen. De juf liet mijn moeder kijken naar de rij tekeningen die naast elkaar lagen. Ze vertelde dat mijn tekeningen er altijd uitsprongen in felheid van kleuren, ze vond dat heel bijzonder. Mijn moeder vertelde me dit pas toen ze al bejaard was. Ze wilde kunst vooral niet aanmoedigen.
Op mijn 14de wilde de tekenleraar een van mijn tekeningen opsturen voor een wedstrijd. Dat gebeurde uiteindelijk niet, maar de tekening is bewaard gebleven. Op mijn 15de ging ik alleen met de bus naar Arnhem, naar het Museum van Moderne Kunst, destijds Gemeente Museum Arnhem. Betaald van het oppasgeld. En toen ik 16 was, tekende ik The Beatles etc. na uit de Muziek Expres die ik regelmatig aanschafte, allemaal getekend op blank krantenpapier dat mijn vader mee naar huis bracht. Ik heb altijd getekend op randen van kranten en bladen.
Toen ik 30 werd, vroeg mijn man wat ik voor mijn verjaardag wilde. Het werd een schilderdoos met olieverf en doekjes. Prompt ben ik zelf aan de slag gegaan en ik maakte vooral wat surrealistische doekjes, ik was tenslotte fan van Dali. Na een tijdje zag ik een advertentie in de krant en zo kwam ik in Oosterbeek bij mijn nieuwe leraar Niek Nagengast terecht, één keer per week.
HIJ HAD een heel eigen stijl van lesgeven. Ik had gezegd dat ik geen stilleven wilde schilderen, want alleen Fransen hebben er de perfecte woorden voor, “nature morte”, inderdaad zo dood als wat. Vanaf de eerste avond stond er iets doods of bijna dood. Ik zei niets, maar beet me erin. Na anderhalf jaar stillevens, twee vissen, een foto van prinses Beatrix en Claus in de bossen, en nog meer rampen, begreep ik dat dit een uitstekend leermiddel is. Je leert “kijken”, wat misschien wel de belangrijkste regel is.
Hij had daar allemaal methodes voor en tot de dag van vandaag heb ik plezier van de kleurenkennis en alle andere trucjes om tot het gewenste resultaat te komen. Nooit eerder had ik zulke leuke lessen, met een stuk of zes leerlingen, muziek die ongelooflijk bijzonder en mooi was in een prettige sfeer. Op een van de laatste avonden zei hij dat ik weleens een heel andere kant op zou kunnen gaan.
Dat had Niek goed gezien. Het duurde nog een paar jaar en daar kwam het eerste grafisch impressionisme te voorschijn. Overigens gebeurde dat in het Museum van Moderne Kunsten in Arnhem, waar ik drie dagen lang in de Rijnzaal mocht schilderen. Ik kwam daar terecht nadat ik een wedstrijd won, voor amateurs die een onderwerp van het Arnhemse Openluchtmuseum moesten schilderen. Daar durfde ik geen olieverf te gebruiken, in die prachtige Rijnzaal met een marmeren vloer en een prachtig uitzicht op de Rijn. Ik heb er pastel voor gebruikt en iedere dag kwam de directrice Liesbeth Brandt Corstius van het museum bij me kijken en die vond het geweldig wat ik deed.
Niek Nagengast, je hebt volkomen gelijk gekregen. Ik ben een heel eigen kant uitgegaan en dat heb je goed zien aankomen.
* Jeannette Berndsen is kunstenaar in West Palm Beach, Florida.
