WALTER en Irene Vedder liggen naast elkaar op de begraafplaats van Westminster in California. Walter was familie van Pearl Jam’s Eddie Vedder, en een afstammeling van de Vedders uit Spakenburg. Irene schreef gedichten die ook echt werden uitgegeven. Hij was een ingenieur, een expert in luchtverontreiniging, stofwolken. Daar had hij zijn neus zo vaak in gestoken dat hij op doktersadvies van Maryland naar de westkust verhuisde.
Vliegen is vandaag veiliger dan ooit. Dat danken wij aan Walter en Irene Vedder, en aan 581 anderen. Zij zaten op 27 maart 1977 in de twee Boeing 747s die op Tenerife in de mist op elkaar botsten. De Vedders waren met de Jumbo van PanAm net gearriveerd uit Los Angeles. Het andere vliegtuig was een KLM-toestel uit Amsterdam. De ramp is nog steeds de meest dodelijke in de luchtvaartgeschiedenis. De schuld lag bij de Hollandse gezagvoerder.
VLIEGEN was in 1977 ook veilig, technisch gesproken. De 747 was en is een prima vliegtuig, en op Tenerife was er met beide toestellen niets aan de hand. Wat er fout was, had twee oorzaken. De ene was mist, verergerd door de vuile lucht waarin Walter Vedder deskundig was. De andere was communicatie tussen de verkeerstoren en de cockpits, en tussen de KLM-piloten onderling. Dat laatste was vreemd.
De KLM-Boeing werd gevlogen door captain Veldhuyzen van Zanten. De KLM adverteerde met hem. Hij was hun chef-vlieginstructeur, hij nam van andere piloten hun examens af, liet hen slagen of zakken. Niemand was beter op de hoogte van de regels in de cockpit dan hij. Zijn twee medepiloten die dag keken torenhoog tegen hem op. Geen van de drie kende het vliegveld waar ze waren, Los Rodeos, en dat gold ook voor de bemanning van de PanAm-Boeing. Het was de bedoeling dat ze niet daar, maar op Gran Canaria Airport zouden landen, maar die was dicht, na een bomaanslag.
HET VLIEGTUIG van de Vedders was net geland en rolde uit naar het einde van de baan om een afslag naar de taxibaan te vinden. De KLM captain had haast, die draaide het begin van de startbaan op. Hij kende de regels. Als hij niet snel in de lucht was, dan mocht hij niet meer opstijgen, dan had hij zijn maximale aantal cockpit uren voor die dag opgesoupeerd, en dat ging een forse vertraging opleveren. Hij zei tegen de toren dat hij ging vertrekken. De toren zei iets terug maar was vaag. De captain gooide evengoed alle remmen los. Niemand kon iets zien vanwege de mist. Veldhuyzens co-piloot zei geen woord, want de gezagvoerder was een heilige.
De KLM-Boeing boorde zich met maximale startsnelheid in het PanAm-toestel, 583 mensen verloren het leven en, vreemd genoeg, vliegen werd op slag veiliger. Nadat alle onderzoeken waren voltooid, werden er veel strengere eisen gesteld aan de communicatie tussen piloten en luchtverkeersleiders, en tussen piloten onderling.
Elke vraag of antwoord van een piloot moet nu beginnen of eindigen met de call sign van de vlucht, bv KL4805, het woord departure is verboden en is nu take-off, en als de toren niet het woord clear gebruikt, mag de piloot niet starten of landen. De toren heeft altijd het laatste woord bij een take-off, piloten mogen niet meer antwoorden met OK of Roger, maar moeten de instructies hardop herhalen, Engels werd voortaan de enige voertaal. En co-piloten worden nu wereldwijd getraind om hun mond open te doen als ze denken dat de captain een fout maakt. De dood van bijna 600 mensen heeft sindsdien het leven van duizenden gered.
* De Vedders worden herdacht op het Tenerife Memorial in Westminster, Californië.
