DE ZEEUW DIE HET PANAMA-KANAAL GROEF
VRAAG EEN Amerikaan in New York naar de naam Goethals, en ze wijst naar de brug tussen Staten Island en New Jersey. Smaken verschillen, de oude was een monster, maar de nieuwe brug die er sinds een paar jaar ligt is een pret voor het oog. Het water dat ie overbrugt heet Arthur Kill, maar dat is een verbastering. Staten Island is genoemd naar de Staten Generaal in Den Haag, en de naam van het water tussen eiland en vasteland spel je eigenlijk als Achterkil, een waterstroom die achter het eiland loopt.
Vraag je echter een Nederlander van een zekere leeftijd naar de naam Goethals, dan zegt hij je: dat was een Belgische voetbaltrainer. Klopt, Raymond Goethals was een goeie. Maar die herinnering verklaart ook meteen waarom de naam iets Belgisch oproept. Terwijl het toch een Nederlands sprekend geslacht is uit een streek die heel erg lang deel uitmaakte van Nederland. En dat geldt al helemaal voor de man van de brug, George Washington Goethals. Die stamde uit Stekene, en dat ligt boven op de Zeeuwse grens en is sinds jaar en dag in de praktijk een siamese tweeling met Hulst.
George Goethals bouwde het Panamakanaal.
DAT IS een van die wateren die iedereen bij naam kent, maar die verreweg de meeste mensen nooit te zien krijgen. Wie het eenmaal gezien heeft, vergeet het nooit meer. In Panama City loopt er een joekel van een brug overheen met zulke steile hellingen dat de felgekleurde bussen alle zeilen bijzetten om vooruit te komen. Het geluid van oververmoeidheid dat ze tijdens die inspanning maken, vooral midden in de nacht – ook dat blijft je voorgoed bij.
Dutch American president Teddy Roosevelt forceerde de aanleg van het kanaal door een legertje opstandelingen te helpen om de provincie Panama los te maken van Colombia, en vervolgens door de kanaalzone, toen nog kurkdroog, over te nemen van Franse slootgravers die geen idee hadden hoe je een kanaal aanlegt. Tragisch overigens, want Franse arbeiders gingen massaal dood aan de gele koorts en malaria, en het duurde tot de Amerikanen arriveerden voordat allebei die ziekten in Panama werden uitgeroeid.
ANYWAY, Roosevelt zal gedacht hebben, die Goethals, die stamt uit hetzelfde Zeeland waar de Roosevelts vandaan kwamen, dus die heeft kaas gegeten van kanalen graven. Wat hielp was dat ingenieur-generaal Goethals in Alabama al eens had laten zien hoe je dat doet, inclusief een schutsluis met een hoogteverschil van negen meter, een primeur in die tijd. In het tachtig kilometer lange Panamakanaal bouwde hij twaalf schutsluizen die samen 26 meter hoogte neutraliseren. Het kanaal verkortte de afstand over water tussen de Amerikaanse oost- en westkust met pakweg 15.000 kilometer en maakte de reistijd drie weken korter.
Goethals klaarde het karwei twee jaar sneller dan begroot, en dat maakte hem tot een legendarische ingenieur. Hij werd nadien benoemd tot de baas over het waterverkeer tussen New York en New Jersey, vandaar dat ze daar tenslotte die brug voor hem over de Achterkil spanden. Maar denk intussen niet dat ze hier weten hoe je de man eert met de juiste uitspraak van zijn naam. Koo-th-ols, zegt de een, met de Engelse th, en een ander maakt er de hals van een geit van: goat-hols.
Oh well, close enough.
* Het Panamakanaal is niet de rechte lijn die kenmerkend is voor een kanaal, maar een kronkelige waterweg van 51 mijl die wordt bepaald door het landschap. Duidelijk zichtbaar: twee sets sluizen. Het kanaal verwerkt 32 schepen per dag.
