BETTENHOVEN was indertijd Nederlands gebied, vlakbij Maastricht. Nu ligt het niet ver over de grens in België, net onder de Breedpadstraat, het Hornebos en de Dennebosweg, onderdeel van het dorp Borgworm, maar België bestond toen niet. Dat gold ook voor Mechelen. Dat was dermate Nederlands, en zo in de ban van de onafhankelijkheidsstrijd tegen de Spaanse koning, dat we op school leerden over het rijtje Mechelen-Zutphen-Naarden. Dat waren de eerste drie steden die door de zoon van de hertog van Alva hardhandig werden gestraft, nadat de watergeuzen Den Briel hadden ingenomen. Alkmaar was de volgende, maar vanaf daar begon de Dutch victorie.
Opa Lodewijk van Beethoven, een verbastering van het dorp waar de familie generaties lang had gewoond voordat ze naar Mechelen verhuisden, had een goede zangstem. Hij was een bas. Zo goed dat ze hem vroegen om in Bonn te komen zingen. Het zat in de familie. Zijn zoon Jan was een tenor die ook nog eens goed kon pianospelen, en toen die zelf een jochie kreeg, bleek ook die heel muzikaal. Jan noemde hem naar zijn vader, inmiddels op z’n Duits, Ludwig.
EN DAAR staat ie, prominent in Central Park, met een mooie buste. Beethoven, in kapitale letters eronder. Zonder Van. Hij kijkt uit op wat vroeger een bandshell was, waar concerten werden gegeven. Schiller staat even verderop, maar Van Beethoven heeft de centrale plaats. Terecht, want hij was de eerste componist die in Amerika professioneel werd uitgevoerd. Wat Rembrandt en Vermeer betekenen voor de Amerikaanse hang naar vroege schilderkunst, dat is Van Beethoven voor de klassieke muziek.
De eerste keer dat Amerika werd getrakteerd op een Van Beethoven concert was in Charleston, South Carolina, en dat was geen toeval. Tweehonderd jaar geleden was dat met kop en schouders de meest welvarende stad van het land. Negen van Amerika’s tien rijkste mannen woonden er, namen als Mey, Vandiver (voorheen Van de Veer), Laurens, hoofdzakelijk exporteurs van rijst en importeurs van Delfts blauw en slaven. De Atlantische golfstroom boog ter hoogte van South Carolina af naar het oosten, richting Europa, en creëerde zo van nature een snelle handelsroute met vooral Amsterdam. Charleston had verreweg de beste haven. Vandaar de rijkdom, en vandaar ook dat het de eerste stad werd met een echt beroepsorkest. De allereerste uitvoering was een Van Beethoven oratorium.
NIEMAND weet precies wat er werd gespeeld, mede omdat het woord oratorium in die dagen van alles kon zijn. Maar het was de tijd waarin in de regio tussen Boston en Philadelphia, met al die gezinnen van Nederlandse afkomst, massaal piano’s werden aangeschaft. Vooral dochters kregen pianoles, en de vraag naar bladmuziek was enorm. Van Beethoven was de bestseller.
Dat is hij nog steeds. Amerika loves de voormalige Loetje van Bettenhoven met z’n prachtige haardos. Dat hij gaandeweg zijn leven doof werd, draagt alleen maar bij aan zijn populariteit. Overal in Amerika vind je roads, avenues, boulevards, lanes, circles en courts die naar hem zijn genoemd. Er zijn wijd en zijd Beethoven scholen, restaurants met de naam Beethoven, er is een Camper van Beethoven rock band, en een halve eeuw geleden drong Chuck Berry er bij Van Beethoven op aan om zich om te draaien in zijn graf.
Maar dat gebeurde niet. Als een kwartel.
