WANNEER werd Amerika opgericht? Antwoord: in de zeventiende eeuw. Wie waren de oprichters? Antwoord: Nederlanders. Ze noemden het nieuwe land Nieuw Nederland, en bouwden een stad aan de kust die ze Nieuw Amsterdam doopten, naast Nieuw Utrecht, Nieuw Amersfoort en Breukelen. Nederland was in die tijd wereldkampioen. Ze waren de beste transporteurs. De beste importeurs. De beste exporteurs. De beste zeevaarders. De beste dijkenbouwers. De beste inpolderaars. De beste waterbeheerders en kanalengravers. De beste schilders.
En tussen de bedrijven door waren ze ook wereldkampioen boekdrukken en uitgeven. Meer dan de helft van alle boeken wereldwijd werd in die dagen gedrukt in Nederland, het kloppend hart van de vrijheid van meningsuiting. Amsterdam alleen al telde honderd uitgeverijen en vierhonderd boekwinkels. Net op het moment dat ze Amerika in de steigers zetten. Dat had reusachtige gevolgen, tot en met vandaag. Want Nederland introduceerde aan de overkant van de Atlantische Oceaan een Dutch American boekentraditie, met diepe wortels. Wandel maar even mee langs de feiten.
AMERIKA KENT niet zoiets als een Boekenweek. Het heeft geen Dag van het Boek. Wel heeft het Sandra Dijkstra Literary Agency in Californië, een van de allergrootste in het land. En het heeft Elsevier en Wolters Kluwer, twee van de top-vijf uitgevers in de Verenigde Staten. Amerika heeft ook Stephen King die uit Leeuwarden stamt en uit Loenen op de Veluwe, en Robert Ludlum uit Heerde, Stephenie Meyer uit Wageningen, John Updike uit Elburg, Walt Whitman uit Velsen, Ernest Hemingway uit Amsterdam, Herman Melville uit Groningen, Mark Twain uit Brabant, Wayne Dyer uit Valkenburg, en Ann Patchett met haar boek The Dutch House is de vrouw van de Ruurlose dokter VanDevender. De lieve man die de Little Free Libraries in je voortuin bedacht, Todd Bol, is een rechtstreekse nakomeling van Amsterdammer Ferdinand Bol.
De e-reader waarmee je e-boeken leest: ook een van oorsprong Nederlandse vondst. Batterij-expert Marc Tarpenning, nazaat van Gerrit Teerpenning uit Bunschoten, maakte de eerste, de Rocket. Hij verkocht zijn onderneming al snel voor heel veel geld, en ontwierp daarna de Tesla, later aan de man gebracht door Elon Musk, een vreemde kwibus met roots in Vuren op de Betuwe.
En dan is er de rotsvaste status van Amerika’s godsdienstige literatuur: een ouderwets succesverhaal van mannenbroeders. Willem Eerdmans uit Bolsward, zijn neven Patrick en Bernard Zondervan uit Franeker, Louis Kregel uit Peize in Drenthe en diens neef Herman Baker, voorheen Bakker uit Zoutkamp, ieder startte een uitgeverij, allemaal in Michigan, en tot en met vandaag vormen ze de gouden standaard in de branche. Zondervan bleek zo succesvol dat HarperCollins nauwelijks kon wachten om het over te nemen.
Trouwens, Willem Eerdmans had samen met z’n kompaan Brent Sevensma zijn uitgeverij nog maar net gestart, of de Titanic zonk. Hij zette zich onmiddellijk aan het schrijven, las krantenverslagen, en een maand na de ondergang kwam zijn boek De ramp van de Titanic van de pers, in het Nederlands. Boem, meteen een bestseller, want mensen lezen graag over andermans rampen.
