“AMSTERDAM, die grote stad, die is gebouwd op palen.”
En niet zomaar een paar heipalen hier en daar, maar een paar miljoen. Alleen al onder het paleis op de Dam staan er bijna 14.000. Het werd gebouwd in de zeventiende eeuw, werd destijds wereldwijd beschouwd als een wereldwonder, maar het zou geen lang leven beschoren zijn geweest zonder die palen eronder. Alleen al de loodzware marmeren vloer zou zonder dat fundament in stukken zijn gebarsten en in de bodem zijn verdwenen, om van de rest van het paleis, toen nog stadhuis, maar te zwijgen.
Het sprak vanzelf, zonder discussie, dat Nieuw Amsterdam op dezelfde manier zou worden aangelegd. Latere nieuwbouw in Manhattan heeft plaats gemaakt voor heipalen van staal en beton, maar nog steeds wemelt het van de houten palen onder New York. Net als in het oude Breukelen, nu Brooklyn. Daar weigeren ze vierkant om de oud-Hollandse palen weg te doen. Onder Brooklyn Bridge Park, een park met een stel woontorens, staan er ruwweg 13,000, bijna net zo veel als onder het paleis op de Dam. Ze zitten dik vijftig jaar in de grond en functioneren prima. Hout is onbeperkt houdbaar zolang het onder de grondwaterspiegel blijft en niet in aanraking komt met lucht. Hier en daar was corrigerend onderhoud nodig, maar het dragend vermogen is geheel intact.
HET IS niet verbazend dat ze in Brooklyn het been stijf houden als je beseft wie verantwoordelijk is voor aanleg en inrichting van dat park. Het is Michael van Valkenburgh, nazaat van Lambert van Valkenburg die rond 1640 uit Limburg naar Manhattan kwam en daar een stuk land kocht waarop nu de Empire State Building staat. Michael is een gevierde landschapsarchitect. Hij weet drommels goed wat het recept was en is van de succesvolle bouwkunst in zijn oorspronkelijke moederland.
Brooklyn Bridge Park, makkelijk bereikbaar via Schermerhorn Street, Van Brunt Street, Middagh Street en de speeltuin die genoemd is naar Steven van Voorhees uit Drenthe, heeft nu twee joekels van woontorens. De bouwers stonden erop dat de houten palen de fundering bleven. Het is voornamelijk dennenhout. Actiegroepen eisten vervanging. De bouwers wilden van geen wijken weten, de rechter gaf hen gelijk, en de nieuwe bewoners stemden massaal met hun portemonnee: alle woningen waren in een mum van tijd verkocht en/of verhuurd. Vol vertrouwen in de Amsterdamse bouwmethode.
Immers, Amsterdam is na 800 jaar nog steeds niet omgevallen. Brooklyn voorlopig ook niet.
* Landscape architect Michael van Valkenburgh, the brains behind Brooklyn Bridge Park. A descendant of a Dutch immigrant, he knows all about Holland’s history of building on foundations supported by wooden piles.
