ALS Jimmy Fallon er opgroeide, en hij noemde zijn jeugd daar idyllisch, dan kan het niet anders of Saugerties in de staat New York is een ideaal oord. Hartelijk ook, getuige het bord aan de rand van de stad, “Saugerties welcomes you.”
En toch.
Toch is er iets vreemds. Yes, er loopt een Mynderse Street door het stadje, genoemd naar de oude kolonel Wilhelmus Mynderse, maar die hebben ze in Seneca Falls een heel stuk verderop ook. Wat het is, is de vuurtoren, de Saugerties Lighthouse. We zitten hier niet aan zee, maar slechts aan een rivier, en er mondt een bijrivier in uit. Riviervuurtoren, dat duidt op woelig water.
Dus nogmaals, er is iets vreemds aan de hand met dat welkomstbord. Niet Saugerties, niet “you”, maar welcomes, enkelvoud. Waar snelstromend water is, daar is of was ooit een mill. Letterlijk, want dan bouwden ze een molensysteem dat door water werd aangedreven, en dan was er van alles mogelijk. Je kon malen, zagen, papier maken, en op den duur zelfs elektriciteit aanmaken.
EN INDERDAAD, Barend van der Volgen was de eerste die de locatie herkende als misschien niet idyllisch, maar wel ideaal. Hij bouwde er een zaagmolen en veranderde bomen in planken en palen. Half Albany werd opgetrokken uit Barends hout. En rivierafwaarts ging zijn lumber naar New York, ook voor de bouw. Dus al met al zette hij een flink bedrijf neer, aan dat woelige water, en al snel werd er een gemeenschap omheen gebouwd.
Barend vertrok op den duur, want langs de bijrivier woonde een indianenstam waarvan het opperhoofd Kaelcop werd genoemd, om waarschijnlijk voor de hand liggende redenen, en er braken opstootjes uit. Maar de schade bleef beperkt, de zagerij bleef functioneren, business was booming, en de vraag naar balken en planken nam alleen maar toe.
Er werd bovendien een steengroeve tevoorschijn gehakt. En in een kreek die in oud-Nederlands kil werd genoemd, zoals in Sluiskil, Dordtse Kil, Kil van Hurwenen, wat in Amerika tot en met vandaag wordt gespeld als kill (Catskill, Schuylkill, Plattekill), bouwden ze een ijsfabriek. Grote brokken winterijs die in het voorjaar en de zomer aan klanten in Boston, New York, Philadelphia werden verkocht. Ze noemden de kreek naar de zagerij, nu Sawyerskill, maar vroeger Saugerskill, zagerskreek.
WACHT even. Sauger is van oorsprong eigenlijk Zager? Dan is…
Klopt. Het stadje Saugerties is genoemd naar al die lieve lui die met hard werken hun boterham verdienden en twee grote steden hielpen bouwen. Zagertjes werden ze genoemd. En zo moet de naam van Saugerties ook eigenlijk worden uitgesproken.
Zagertjes, meervoud. They welcome you.
* Saugerties Lighthouse, de riviervuurtoren waar Esopus Creek uitmondt in de Hudson en waar het water gevaarlijk kan zijn.
